Aktuelnosti u oblasti površinske obrade drveta
Jednom godišnje kompanija Cefla finishing organizuje trodnevnu sajamsku izložbu tehnologija iz oblasti površinske obrade materijala (CeflaLIVE) u prostorijama svoje Laboratorije za istraživanje i razvoj u italijanskom gradu Imoli. Tako je bilo i krajem 2016. godine, kada je preko 1200 posetilaca iz oko 300 firmi imalo priliku da se susretne sa najnovijim tehnološkim rešenjima završne obrade površina drveta i materijala na bazi drveta. Specifičnost ove izložbe je učešće predstavnika proizvođača pomoćnih materijala (premaza, adheziva, materijala za brušenje itd.) i drugih tehnologija koje su blisko vezane za područje površinske obrade drveta.
U sklopu Cefla finishing grupe nalazi se nekoliko kompanija (Cefla finishing, Sorbini, Falcioni, Delle Vedove) koje se bave razvijanjem tehnologija za različite faze obrade: pripremu površina podloga za lakiranje, nanošenje materijala, štampanje dezena, sušenje premaza i završnu obradu. Može se reći da je najveću pažnu posetilaca izazvala digitalna štampa na pločastim elementima, što je i očekivano budući da atraktivnost koja se može postići ovom tehnikom omogućava kupcu da dâ svoj lični pečat prilikom opremanja enterijera. Uz to, sve veća primena robota za lakiranje u površinskoj obradi drveta demonstrirana je na primerima proizvoda različitih oblika i dimenzija (građevinske solarije, ravnih i zakrivljenih pločastih elemenata itd.), uz različite mehanizme transporta i pozicioniranja predmeta obrade u toku samog postupka prskanja (slika 1).
Slika1. Robot za prskanje
Imajući u vidu da je dobra priprema površina preduslov visokog kvaliteta površinske obrade brušenju se, kao najčešćem postupku pripreme površina, posvećuje velika pažnja. Tehnološka rešenja su usmerena ka prilagođavanju karakteristikama podloge i zahtevima obrade. Savremene mašine za brušenje širih strana ploča, pored agregata sa širokom brusnom trakom, najčešće imaju i dodatne agregate. Tako se za brušenje furnirniranih ploča uvodi agregat za poprečno brušenje, sa ciljem uklanjanja lepka za spajanje listova furnira. Sa druge strane, uvođenjem dva agregata za poprečno brušenje sa uskom brusnom trakom omogućava se „poništavanje” tragova brušenja prethodnog agregata (zahvaljujući suprotnosmernom kretanju traka), što je neophodno kada se želi ostvariti visoki sjaj lakirane površine.
Slika 2. Ekran upravljačke jedinicama šine za brušenje širih strana ploča sa različitim agregatima za brušenje
Konfiguracija mašine za brušenje širih strana ploča koja je bila izložena (model Opera 7, proizvođač Viet, Biesse) sastoji se od 6 agregata koji obezbeđuju najviši kvalitet brušenja lakirane površine (slika 2). Pored suprotnosmernih agregata sa uskom trakom, ova konfiguracija sadrži i četkaste valjke za brušenje refeljnih površina. Pored dugačkih valjaka koji se postavljaju po širini transportne trake, i kod kojih su segmenti brusne trake postavljeni radijalno u odnosu na horizontalnu osu valjka, četkasti valjci mogu biti postavljeni i uspravno u odnosu na površinu predmeta obrade, kada su segmenti brusne trake postavljeni radijalno u odnosu na vertikalnu osu valjaka. Tzv. „spinbrush” jedinice za brušenje omogućavaju brušenje sastava ramova i ispune zahvaljujući rotaciji oko vertikalne ose i oscilatornom kretanju u horizontalnoj ravni, čime se umanjuju tragovi brušenja. Prikazana konfiguracija sadrži i tzv. „super-finish” jedinicu (4. agregat) koja predstavlja agregat sa širokom brusnom trakom koja je prebačena preko lamel trake i pritisnom segmentnom gredom za najfinije brušenje. Pritisak brušenja, koji se sa pritisne grede preko filcanih lamela unutrašnje trake prenosi na brusnu traku, omogućava skraćivanje tragova brušenja koji nastaju primenom klasičnog agregata sa pritisnom gredom. Ovaj agregat se preporučuje za brušenje lakiranih površina, ali i površina drveta kada je potrebno ostvariti najviši kvalitet, posebno u konstrukcijama sa unakrsnom orijentacijom vlakana (npr. ramova).
Pored brušenja širih strana ploča, brušenje užih strana moguće je obaviti u protoku, ukoliko se radi o podužno ravnom profilu. Kod složenijih oblika profila potrebno je izabrati agregate za brušenje tako da svaki agregat brusi jedan deo profila. Zaokretanjem agregata oko horizontalne ose agregati se prilagođavaju brušenju pojedinih delova profila. Uz to, postavljanjem većeg broja agregata za brušenje mogu se brusiti različiti oblici profila, uključivanjem pojedinih agregata pri prolasku predmeta obrade (slika 3 i 4). Kod agregata za brušenje sa uskom brusnom trakom izborom pritisne papuče ostvaruje se brušenje različitih profila istim agregatom.
Slika 3. Agretat sa četkastim valjkom za brušenje profila u protoku
Slika 4. Agregat sa uskom trakom i pritisnom papučom za brušenje profila u protoku
Za lakiranje ravnih pločastih elemenata predlaže se obrada na liniji za valjanje gde se nanosi 4 i više slojeva premaza. Nakon svakog nanosa premaza postavljena je jedna ili više UV lampi koje omogućavaju očvršćavanje premaza pri prolasku kroz liniju. Rešenje koje je kompanija Cefla finishing razvila pre nekoliko godina u saradnji sa Henkel grupom nosi naziv „fusion coating” i omogućava postizanje visokog sjaja lakiranih površina uz smanjenje troškova obrade kroz manji utrošak materijala za lakiranje i manju dužinu linije. Ovaj sistem se zasniva na korišćenju medijapan ploča ili ploča iverica koje su obložene melaminskom folijom i nanošenju UV topljivog akrilnog adheziva kao prvog sloja materijala koji se nanosi pre samog lakiranja (slika 5). Primenom ovog sistema brušenje podloge nije potrebno jer izabrani adheziv obezbeđuje adekvatnu adheziju narednog sloja premaza i folije nezavisno od vrste i formulacije premaza. Za postizanje visokog sjaja lakirane površine neo phodna je izuzetna ravnost površinskog sloja, što je moguće ostvariti primenom UV inertne jedinice koju čini agregat sa širokom trakom od sintetičkog materijala koja kontaktira sveže lakiranu površinu i zahvaljujući UV zračenju u atmosferi inertnog gasa ostvaruje dodatno ravnanje (glačanje) površine (slika 6). Na ovaj način sa manjom potrošnjom premaza (do – 50%, prema podacima proizvođača) ostvaruje se potreban sjaj površine. Pored toga, atmosfera inertnog gasa umanjuje emisiju CO2 u atmosferu, čime se dodatno ističe ekološka podobnost UV očvršćavanja premaza, posebno kada je premaz nanet tehnikom valjanja (zbog malog učešća rastvarača i razređivača usled višeg radnog viskoziteta). Zahvaljujući elastičnosti prvog sloja adheziva moguće je kompenzovati varijaciju debljini podloge (posebno ako se radi o pločama – ivericama) i omogućiti krojenje ploča nakon lakiranja. Pored visokog sjaja lakiranih površina primenom inertne jedinice moguće je postići i različite 3D efekte na površini filma premaza graviranjem sintetičke trake koja kontaktira premaz.
Slika 5. Jedinica za grejanje UV topljivog adheziva u sklopu „fusion coating” sistema
Slika 6. Inertna jedinica za glačanje/refeljiranje i očvršćavanje premaza
Ink-jet štampa na površini pločastih elemenata je i dalje aktuelna. Mašina za štampanje, model Pixart MP (slika 7) omogućava štampanje bilo koje fotografije (dezena), koji postoji u odgovarajućoj rezoluciji u digitalnom obliku, na površinu šire strane ploče uz pomoć od 1 do 4 glave za nanošenje. Primenom UV očvršćavajućih boja i tehnike ink-jet štampe iz otvora brizgaljke se nanosi boja koja se trenutno suši prolaskom ispood UV lampe. Štampač ima sto sa vakuumskim pri hvatanjem kojim se pozicionira ploča u toku obrade i transferzalni nosač koji na jednom kraju ima brizgaljke za nanos boje, a na drugom kraju UV lampu za očvršćavanje nanete boje. Ovim postupkom omogućava se brza i prezicna štampa i razvijanje slike red po red na površini drveta, ploča na bazi drveta ali i drugih tipova podloge (plastika, metal, staklo).
Slika7. Ink-jet štampa dezena na širim stranama pločastih elemenata
Kada je u pitanju površinska obrada užih ravnih strana ploča iverica ili medijapan ploča moguća je štampa različitih dezena primenom UV očvršćavajućih boja obradom u protoku (slika 8). Na uže strane ploča se nanosi UV očvršćavajući temeljni sloj premaza postupkom valjanja i/ili vakuumskog nanošenja, a zatim se primenom ink-jet štampe boje nanose na površinu i očvršćavaju pod dejstvom UV lampi.
Slika 8. Protočna linija za štampanje dezena na užim stranama ploče
Neki od nedostataka kabina za flutaciju, koje se prvenstveno koriste za lakiranje građevinske stolarije otklonjeni su automatizovanom zamenom boja, smanjivanjem neophodne količine premaza za rad kabine (od 25 l) i izborom materijala za zidove i pod kabine koji olakšavaju čišćenje unutrašnjosti kabine, kada je potrebna zamena boje ili vrste premaza i po završetku smene (teflonske podkabine i stranice od polipropilena). Uz to, cela konstrukcija kabine postavljena je na točkove čime se postupak čišćenja olakšava. Brzom izmenom boja i manjom količinom potrebnog materijala za rad sistema ostvaruje se veća produktivnost.
Tekst objavljen u časopisu DRVOtehnika, broj 54, april 2017.
