Virtuozni drveni krov

„Vila Dolunaj” smeštena je na obali Egejskog mora u jugozapadnoj turskoj provinciji Mugla. Projekat potpisuje firma svetski čuvenog arhitekte Normana Fostera, „Foster + Partners“. Iako se ovaj biro zbog obima posla retko posvećuje temi jednoporodičnog stanovanja, faktor koji ju je opredelio bio je živopisnost lokaliteta.

Gradnja ove luksuzne vile započela je 2016, a završena nakon tri godine. Kompleks obuhvata glavnu kuću, koja je smeštena u mediteranskom vrtu, manji letnjikovac i garažu. Proteže se na tri sprata i obuhvata površinu od nešto preko 1000 m². Glavni likovni kvalitet kompozicije predstavlja talasasti drveni krov. Zidovi, izvedeni gotovo u potpunosti od stakla, omogućavaju impresivan pogled na morski krajolik.

Najupečatljiviji na vili je ručno izrađen talasasti drveni krov. Autori, podstaknuti delimično i investitorima, ne kriju poreklo svoje inspiracije u ar deko stilu, odnosno u konkretnom objektu „Miami Apple Store”, koji je arh. Foster takođe, nešto ranije, projektovao. Konstrukcija krova izrađena je u saradnji sa švajcarskom firmom Blumer Lehmann. Krovne grede od hrastovine postavljene su na čelične stubove, što omogućava monumentalne strehe, a samim tim i pruža neophodnu hladovinu tokom vrelog dana.

Lokalitet vile predstavlja prirodno neravno okruženje, i pristupa mu se sa severa, krivudavim putem. Upravo je ovakva, talasasta konstitucija pružila opravdanje za uvođenje krova slične linije forme. Dizajn ove niske zgrade uklapa se, tako, u dizajn krajolika na makroplanu. Na mikroplanu, kuća je uklopljena u bujnu mediteransku baštu sa aromatičnim biljem i stablima maslina. Glavni ulaz vodi vas direktno u središte vile, sa privatnim porodičnim odajama grupisanim na istočnoj strani, i javnim prostorima za život i trpezariju na zapadu. Putovanje kroz objekat karakteriše prolazak kroz različite stepene privatnosti. Osim što su stakleni zidovi konstruisani od poda do plafona, fasada je snabdevena mnogobrojnim vratima koja omogućavaju da povetarac prodre u unutrašnje prostorije. Ovdašnja leta su izuzetno topla, a ciljevi naručilaca i projektanta složili su se da se maksimalno iskoriste mogućnosti prirodne klimatizacije. Kretanje morskih vazdušnih strujanja kroz vilu omogućuju i uređena otvorena dvorišta unutar kuće. Sve ovo, kao zapravo jednostavne ali suštinske ideje, briše granice između spoljašnjosti i unutrašnjosti, postavljajući kuću kao „organizam” okrenut,  posvećen prirodi.

Ručno izrađen talasasti strukturalni drveni krov, kao izbor nametnuo se prema svom dizajnu – u najboljoj meri moglo je da ga prati drvo. Osim toga, opredeljen je i na osnovu ekološkog principa. Tipično betonski krov, upotrebljen na pomenutoj zgradi “Apple” u Majamiju, iziskivao je znatno veću emisiju ugljenika nego drvena struktura. Konstrukcija se sastoji od čvrste strukture hrastovih greda koje se oslanjaju na čelične stubove, pridržavajući veliku konzolu od čak 7,5 m na zadnjoj strani objekta. Drvene grede su složene paralelno, po sinusoidnoj formuli zadatog oblika. Topao kolorit krova, vidljiv i sa spoljašnjosti i iz unutrašnjosti, pruža poseban ugođaj korisniku. U enterijeru, pretežno staklenih, dakle neutralnih granica, on ima i važnu ulogu omeđivanja, definisanja privatnog prostora kuće „pod nebom zemaljskim“.

Enterijer je zapaženog, vrlo promišljenog i sofisticiranog dizajna. Čine ga materijali od kamena, drveta i bronze. Izdvaja se zakrivljeno stepenište napravljeno od portugalskog krečnjaka, koje je podržano čeličnim užadima koja prolaze kroz kamen, tako da nema vidljivih nosača. Ova svojevrsna skulptura u kući ima alegorične veze sa morem, preko nautičkih oblika. Odražavajući visok nivo zanatstva i završne obrade u dizajnu, svaki element enerijera je projektovan da odgovori na specifične zahteve klijenta – od ručno rezbarenih vrata od punog drveta, do keramičkih pločica u kupatilima po meri. Koloritska gama enterijera sadrži različite tonove toplih smeđih i sivih tonova, koji se i inače nalaze na stenovitim mestima i peščanim plažama lokaliteta. Drvo, tačnije hrast, ušlo je i u materijalizaciju značajnog dela fiksnog mobilijara, posebno stolarije. Pokretni mobilijar dobrim delom napravljen je od prirodne kože. Utisak u celini odaje spontanost, prirodnost i opuštenost kakvu i zahteva primorska atmosfera.

Tekst objavljen u časopisu DRVOtehnika, april 2023.