Kvalitet dekinga

Pogrešno je kada se kaže da je deking vrsta poda, zapravo to je pojam koji ima nešto šire značenje i generalizovan je od drvenih proizvoda koji se koriste na palubama, kao što su podovi, stubovi, ograde i sl. Tačnije deking okuplja proizvode koji su u toku eksploatacije direktno izložene varijaciji temperature, dejstvu visoke i niske relativne vlage vazduha i UV-zraka. Najčešće se deking montira na terase, balkone bašte ili oko bazena. Ovo je veoma važna činjenica jer od uslova u kojima će deking biti eksploatisan zavisiće njegova izrada i kvalitet.
Drveni deking je izrađen od higroskopnog i anizotropnog materijala koji reaguje na uslove sredine. Najveći nedostatak je upravo dimenzionalna nestabilnost u klimi varijabilne vlage vazduha i temperature. Kao posledica različite promene dimenzija u različitim anatomskim pravcima dolazi do poprečnih ili aksijalnih deformacija koje značajno umanjuju kvalitet sirovine ili proizvoda od drveta. Ove promene su posebno izražene u eksterijerima, odnosno uslovima gde je promena parametara vazduha, a samim tim i promena vlažnosti drveta učestalija i izraženija. Na bazi prethodnog veoma je važno da izbor vrste drveta, njegova mehanička i površinska obrada, konstrukcija i vlažnost budu u skladu sa pravilima struke i standardima.

Za deking podove se pored korišćenja prirodnog drveta (uglavnom četinarskog i egzota) sa karakterističnim svojstvima u eksterijerima se koristi i tretirano drvo, tj. impregnisano i modifikovano. Procesima hemijske impregnacije i modifikacije drvetu se poboljšavaju mnoga svojstva kako bi mu se povećala trajnost i time uspešnije se moglo koristiti u spoljašnjim uslovima. Hemijska impregnacija je mnogo stariji proces koji se već duže vreme koristi pri izradi stubova, greda, drvenih bandera, ograda, ali sa druge strane modifikacija drveta je u poslednjih desetak godina izuzetno naučno i komercijalno razvijena. Kod oba tretmana postiže se povećana otpornost drveta na vlagu što onemogućava razvoj mikroorganizama koji su glavni krivci za destrukciju drveta. U procesu dobijanja impregnisanog drveta koriste se razna hemijska sredstva (hromirani bakar arsenat ili CCA), a kod modifikacije je najjeftiniji i najtraženiji proces visokotemperaturnog tretmana. 

Bez obzira na to da li se koristi prirodno ili impregnisano odnosno modifikovano drvo neophodno je poštovati sledeće (Slika 1 - Osnovna svojstva drveta za proizvodnju dekinga):

Oborene ivice – sve ivice na gaznoj površini moraju biti oborene zbog lakšeg korišćenja, sa jedne strane, i jednostavnijeg i bržeg slivanja vode sa gornje površine,

Vlažnost drveta – mora biti u skladu sa uslovima sredine u kojoj se deking koristi. Preporuka je da najniža vlažnost bude iznad 17 %.
Ravnomeran raspored prstenova prirasta – ova makroskopska karakteristika ukazuje na homogeniju građu drveta i manje izražena njegova anizotropnost koja će dovesti do deformacija. Ovde je važno istaći da treba što je više moguće izbegavati tangencijalne sortimente koji su skloniji deformacijama.
Prisutni smolni kanali – korišćenje vrsta sa prisustvom smole ukazuje na veću trajnost drveta u spoljnim uslovima,
Drvo bez prisustva reakcionog drveta i drugih grešaka – prisustvo reakcionog kompresionog drveta izazvaće nastanak deformacija posebno u aksijalnom anatomskom pravcu tj. po dužini sortimenata,
Prisustvo kanelura – izrada udubljenja ili kanelura je veoma važno zbog proklizavanja, posebno kod dekinga koji se montira u blizini vodenih površina. 
U praksi se često ovakvi zahtevi ne primenjuju što ima za posledicu nastanak nesuglasica između proizvođača (prodavca) i kupca. Ovde ćemo izneti nekoliko važnih standarda koje treba poštovati prilikom isporuke proizvoda od drveta koji su namenjeni za korišćenje u blizini vodenih površina:
– U zahtevu kupca treba jasno naglasiti namenu i funkciju proizvoda.
– Poželjno je da proizvođač ili prodavac predstavi kupcu dostupne vrste proizvoda za drveni deking (prirodno drvo, impregnisano ili modifikovano drvo), sa postojanjem odgovora na pitanja da li se rade kanelure na gaznoj površini, da li proizvođač površinski obrađuje elemente (sa UV ili bez UV zaštite) i dr. Od vrsta drveta za deking se koriste četinarske ili tropske vrste drveta, s tim da je preporuka da drvo ima što veću gustinu (kao npr. kedar) i da je izvršen proces densifikacije, tj. sabijanja drveta pod pritiskom.
– Proizvođač mora površinski zaštititi čela svakog sortimenta ukoliko nisu isti impregnisani ili modifikovani. U poslednje vreme se i kod impregnisanih elemenata preporučuje zaštita čela.
 – Neophodno je skladištiti – klimatizovati isporučene sortimente bar nedelju ili dve pre montaže.
– Pre ugradnje, a posle klimatizacije, neophodno je izvršiti primopredaju elementa u smislu izveštaja o kontroli vlažnosti drveta i odstranjivanja deformisanih sortimenata pre njihovog postavljanja na podkonstrukciju. Iskustva i praksa ukazuju da se prema dogovoru sa kupcem isporučuje oko 5 % veća količina dasaka kako bi se uračunao škart koji je vrlo čest kod ovakvih sortimenata. Sa druge strane, proizvođač ili prodavac su obavezni da izvrše zamenu neodgovarajućih elemenata ukoliko se utvrdi da je došlo do deformisanja posle određenog vremena (u praksi je to oko 30 dana od dana ugradnje). 
– Ukoliko proizvođač ili trgovac ne vrši montažu, neophodno je dostaviti potpunu specifikaciju i uputstvo za montiranje podkonstrukcije i gornje gazne površine.
– Prema dosadašnjim istraživanjima za četinarske vrste drveta razmak 
između dasaka širine 10 cm treba da iznosi od 3 do 4 mm, a dasaka od 
15 cm širina zazora treba da bude od 4 do 5 mm.
– Dostaviti kupcu uputstvo i pravila za održavanje deking podova.
– Na kraju treba navesti da postoji i veštački deking (to je kompozit na bazi drveta i plastike, na tržištu poznat kao WPC – wood plastic composite) koji vizuelno imitira drvene ploče. Drveni deking je prirodni materijal, dok je veštački dimenzionalno stabilniji, lak za održavanje, sa manje prisutnih diskoloracija i sl. 
Kod montiranja obe vrste dekinga neophodno je elemente postaviti preko postojećih pločica na podlogu koja je od metala ili od plastike u zavisnosti od odabranog tipa dekinga. Podkonstrukcijom se drvo odvaja od poda (pločica) što obezbeđuje protok vode i ventilaciju.

Slika 2 – Postavljeni WPC deking

Članak objavljen u časopisu DRVOtehnika 75, jul 2022.